کلمه کنسرو از لغت یونانی کنسروار به معنی محافظت کردن گرفته شده است. بنابراین می توان گفت که هدف از کلمه کنسرو کردن در صنایع غذایی ایجاد شرایطی است که بتوان تحت آن شرایط محصول مورد نظر را برای مدت طولانی نگهداری نمود. در نتیجه از نقطه نظر کلی تمامی روشهای نگهداری مانند استفاده از حرارت، سرما، مواد افزودنی، اشعه و… در واقع نوعی روش کنسروسازی می باشند.
·اهداف کنسروسازی
اهداف کلی تکنولوژی کنسروسازی را به موارد زیر می توان خلاصه کرد:
۱. نگهداری غذا با استفاده از حرارت و جلوگیری از فساد میکروبی، آنزیمی، شیمیایی و فیزیکی غذا و حفاظت غذا با بسته بندی مناسب
۲. ساده کردن مراحل نگهداری، حمل ونقل و مصرف موادغذایی
۳. امکان استفاده از شکلی از محصولات فصلی در فصول دیگر سال
مزیت دیگری که در این هدف وجود دارد از جنبه اقتصادی است که از افزایش بی رویه قیمت محصول در فصول فراوانی آن تا حدود زیادی جلوگیری می کند.
vمجموعه عملیات کنسروسازی
می توان گفت در تولید غالب غذاهای کنسروی مراحل زیر استفاده می شوند:
۱.انتخاب وتهیه مواد اولیه مناسب:
شامل برداشت محصول و دریافت محصول به وسیله کارخانه می باشد.
۲. آماده سازی مواد اولیه:
در این مرحله مواد اولیه بر حسب نوع ماده اولیه عملیات مختلفی انجام می شود از جمله:
– تمیز کردن وشستشو
نوعی عملیات واحد است که به منظور جداسازس و حذف آلاینده های مختلف موجود در مواد اولیه انجام می شود. نتیجه این کار، ارتقای کیفیت عمومی محصول و انجام فرآیند موثر و کارآمد می باشد.
مهمترین آلاینده های مواد غذایی خام در جدول زیر نشان داده شده است:
üمهمترین اهداف مورد نظر در فرآیند مختلف تمییز کردن:
– قابل مصرف بودن : حذف اکثر آلاینده های مضر در سلامتی و حفظ طاهر مطلوب غذا
– یکنواختی محصول: جهت افزایش بازارپسندی
– کاهش بار میکروبی و ممانعت از گسترش فساد
– کمک به انجام فرآیند موثر: به منظور جلوگیری ازآسیب به تجهیزات توسط حذف مواد خارجی مانند سنگ، خرده فلزات و… و همچنین کمک به استریلیزاسیون توسط کاهش دادن بار میکروبی
– رفع عوامل شیمیایی
– رسیدن به سطح استانداردهای کیفی محصول
۳. آنزیم بری یا غیر فعال کردن آنزیمها:
آنزیم بری یا بلانچینگ عبارت است از فرآیند حرارتی نسبتاًَُ ملایم جهت غیر فعال سازی آنزیم ها در سبزی ها و برخی میوه ها. اگرچه تعداد معدودی از سبزیها نظیر پیاز و فلفل سبز نیازی بع غیر فعال ساختن آنزیمها در طول نگهداری ندارند ولی اکثر آنها در صورت حذف یا نقص عملیات بلانچینگ دچار فساد قابل توجهی خواهند شد.
در کنسروسازی این فرآیند فقط جهت اجتناب از تغییرات نامطلوب در رنگ و بافت سبزی ها در فاصله بین برش تا استریلیزاسیون آنها به کار می رود.
اغلب میوه ها بدون عمل آنزیم بری قوطی می شوند ولی در مورد هلو این فرآیند غالبا به منظور ممانعت از قهوه ای شدن بعد از پوست گیری قرار می گیرند.