تا پیش از گسترش صنایع قوطی سازی، جامعه بشری با مشکلات زیادی در رابطه با حمل و پخش محصولات غذایی مواجه بود و مسائلی مانند فاسد شدن، باعث می شد هر محصولی تنها در زمانی کوتاه و در حوزه جغرافیایی بسیار محدود امکان استفاده داشته باشد. اما این اختراع قوطی فلزی بود که فرایند کنسروسازی را به صنایع غذایی افزود و با کمک صنعت قوطی سازی، بشریت توانست محدودیت‌های فراوانی را پشت سر بگذارد. شرکت‌های بزرگی از جمله سردمداران این صنعت در کشور محسوب می‌شوند.در این مقاله درباره چیستی و چگونگی ساخت قوطی‌های فلزی صحبت کرده و انواع آن را نیز به شما معرفی خواهیم نمود.
قوطی فلزی و انواع آن
قوطی فلزی در واقع نوعی ظرف فلزی است که از ورق بیرونی آن از ترکیب یک نوع نرم و خاص فولاد قلع اندود شده ساخته می‌شود و به آن حلب تمام تخلیه نیز گفته می‌شود. صنایع قوطی سازی بر خلاف تصور عموم مردم در زمره صنایع تخصصی و پر زحمت هستند که مسائل بسیار زیادی در کیفیت تولیدات آن‌ها تاثیر خواهد داشت. لایه درونی یک قوطی فلزی از نوعی لاک مخصوص ساخته می‌شود که آن را برای استفاده در برخی صنایع مانند صنایع غذایی مناسب می کند.
علاوه بر لاک مخصوص به کار رفته در قوطی سازی، نوع جوش و شیوه اتصال اجزای مختلف قوطی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. یک قوطی فلزی ساده، از سه بخش بدنه، صفحه بالا و صفحه پایین تشکیل می‌شود که بدنه آن در واقع یک ورق مستطیلی و دو قسمت بالا و پایین آن به شکل دایره هستند. برای آن که درب قوطی فلزی بتواند بدون کوچک‌ترین درزی به صورت کاملاً مماس به بدنه جوش بخورد، باید از نوع خاصی از جوش به وسیله حرارت و پودر استفاده کرد و به‌خصوص برای صنایع غذایی، انجام درست این کار برای آلوده نشدن محتویات درون قوطی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود.
این نکته نیز لازم به ذکر است که انواع قوطی های فلزی در صنایع مختلف می تواند از آلیاژهای مختلفی ساخته شود و دقیقاً کاربرد نوع قوطی است که جنس دقیق لاک و فلز آن را مشخص می کند. از انواع قوطی فلزی می توان به قوطی گرد، قوطی چهارگوش، قوطی آسان باز شو، قوطی‌های آشپزخانه، قوطی های تزئینی و… اشاره کرد. در ادامه درباره کاربردهای مختلف صنایع قوطی سازی صحبت خواهیم کرد که در این میان بتوانیم انواع قوطی فلزی را نیز بهتر بشناسیم.
کاربردهای اصلی قوطی سازی
به طور کلی می توانیم کاربردهای مختلف قوطی‌های فلزی را در زندگی روزمره خود به وفور مشاهده کنیم. از آشپزخانه تا اتاق شخصی و همچنین در تمامی فروشگاه‌ها می توان رد پای صنایع قوطی سازی را به سادگی مشاهده نمود. در این میان بیشترین کاربرد قوطی‌های فلزی مربوط به بسته بندی در صنایع مختلف است که در ادامه برخی از آن‌ها را نام می بریم:
- صنعت رنگ و رزین سازی
از انواع قوطی فلزی برای بسته بندی رنگ‌های روغنی و برخی دیگر از محصولات پتروشیمی مانند سیلر، جلای روغنی، کیلر و… استفاده می‌شود.
- روغن اتومبیل
اگر به مراکز تعویض روغن اتومبیل سر زده باشید قطعاً دیده‌اید که بسیاری از انواع روغن‌های مربوط به اتومبیل در قوطی گرد و یا قوطی چهارگوش بسته بندی می‌شود.
صنایع آرایشی و بهداشتی
بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی مانند انواع اسپری خوشبو کننده و اسپری مو نیز از انواع قوطی فلزی استفاده می کنند.
- صنایع غذایی
شاید بیشترین کاربرد مربوط به تولیدات قوطی فلزی را بتوان در صنایع غذایی یافت. انواع رب، کمپوت‌ها، کنسروها و غذاهای آماده و نیمه آماده که حفاظت از آن‌ها در برابر رشد باکتریایی و فسادپذیری از اهمیت بالایی برخوردار است، همگی در انواع قوطی‌های فلزی بسته بندی می شوند. در همین حوزه نیز بیشترین تنوع استفاده از انواع قوطی فلزی به چشم می خورد
- تزئینات و مصنوجات
علاوه بر صنایع نام برده، قوطی‌های فلزی تزئینی نیز در بازار برای استفاده‌های شخصی در خانه تولید می شوند که از این‌ها می توان به قوطی‌های ادویه، بیسکویت، مواد غذایی و موارد این چنینی اشاره کرد که در بسیاری از آشپزخانه‌ها دیده می شوند و همچنین برخی دیگر از این قوطی‌ها محل نگهداری وسایل شخصی افراد در اتاق شان است.
انواع درب قوطی فلزی
یکی دیگر از مسائل مهم در صنایع قوطی سازی، تولید انواع درب قوطی و شیوه اتصال آن‌ها است. از آنجایی که همپوشانی کامل قوطی فلزی از اهمیت بالایی برخوردار است و حتی یک مولکول هوا نیز نباید اجازه ورود به درون قوطی را داشته باشد، بنابراین انواع درب قوطی فلزی نقش بسزایی در این میان ایفا می کنند. از انواع درب قوطی فلزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درب قوطی ساده: این نوع درپوش به وسیله دربازکن‌های دستی یا اتوماتیک باز می شوند و از قدیمی‌ترین انواع درب قوطی هستند.
- درب قوطی آسان باز شو: این نوع درب قوطی دارای یک دستگیره بر روی خود است که با استفاده از آن، درب قوطی که به وسیله پرس دقیق بر روی قوطی سوار شده از آن جدا می‌شود. در کنسروهای ماهی و انواع نوشابه چنین درب‌هایی دیده می‌شود.
- درب ترکیبی: برخی از درب‌ها بر روی خود یک درب دیگر نیز دارند. اگر به پیت‌های حلبی روغن نگاه کنید، این قوطی چهارگوش یا قوطی گرد در قسمت درب بالایی خود دارای یک دایره کوچک‌تر پرس شده است که به عنوان درب روغن استفاده می‌شود. همچنین روغن‌های اتومبیل که معمولاً از نوع قوطی چهارگوش هستند، دارای یک درب برجسته بر قسمت درب بالایی قوطی خود هستند.
- درپوش پلاستیکی: احتمالاً در بسته بندی رب گوجه یا کمپوت میوه یا روغن‌های نیمه جامد و جامد، درپوش پلاستیکی محافظت کننده از قوطی را دیده اید. این نیز نوعی در برای محصولاتی است که در چند مرحله مورد استفاده قرار می گیرند.